21 Kasım 2024 Perşembe günü, Denizli 3.YAK= 3. YAŞ AKADEMİSİ’nde “İnsan Yaşının Genci Olmalı” başlıklı söyleşi için Denizli’de PAÜ, Eğitim Fakültesi’ndeyim.
3. YAK’ın başlatıcısı ve yürütücüsü 2024 Temmuzunda emekli olan Prof. Dr. Velittin Kalınkara’nın nazik davetiyle sınıftayım.
Öncelikle çok heyecanlıyım: Liselerde 16 yıl boyunca yaptığım Türk Dili ve Edebiyatı öğretmenliğimin ardından 1994 Haziranında, PAÜ İncilipınar Yerleşkesinde eski öğretmen okulu binalarında âdetâ bahçeye dikilen bir fidan gibi yeni kurulmuş iken, Öğr. Gör. Olarak geçiş yaptığım, 24 yıl boyunca hem önceki hem de günümüzdeki yerleşkesinde gün be gün gelişimine tanıklık ettiğim üniversitemin bir dershanesinde 3. YAK dolayısıyla söyleşide bulunmanın inanılmaz huzurunu ve heyecanı yaşadım. Nasıl yaşamayayım ki?
69 devamlı yaşı 60’ın üzerinde kıdemli genci olan bir sınıftayım: PAÜ’den emekli Prof. Dr. Halil Çetişli bu sınıfta; emekli Prof. Dr. Velittin Kalınkara eşi Sunay Kalınkara ile birliktebu sınıfta. Katılanların yarıdan çoğu Denizli’de farklı ortamlarda da olsak uzun yılları paylaştığımız emekli öğretmenlerimiz bu sınıfta, 6 Nokta Körler Derneğinin uzun yıllar başkanlığını yapan Azmi Ermiş ağabeyim bu sınıfta. Aile dostlarımız Birgül-Ergun Toker ailecek bu sınıfta, Yine uzun yıllar şiir ortamlarını paylaştığımız şair Sevim Yılmaz öğretmenimiz bu sınıfta… Ve heyecanla, dostane duygularla ve mütebessim çehreyle bana bakan bir salon dolusu göz… Daha ne isteyeyim ki ALLAH’tan…
Değerli okurlarım Necip Fazıl Sakarya Türküsü şiirine başlarken;
“İnsan bu su misali kıvrım kıvrım akar ya;
Bir yanda akan benim öbür yanda Sakarya!..
…..”
Der ya, ona misal; insan ömrü de akarsular misali akıp gidiyor… Ya da Zülfü Livaneli’nin “Ömür dediğin” türküsünün başlangıç sözleri gibi:
Bir insan ömrünü neye vermeli
Harcanıp gidiyor ömür dediğin.
……”
Doğal hayatın doğal canlıları için değişmeyen doğa yasası: Dünyaya gelen her canlı doğar-yaşar ve bir gün geldiği yere geriye döner: Buna ister “Allah’tan geldik Allah’a dönüyoruz!” deyin, ister “Topraktan geldik, toprağa dönüyoruz!” deyin, isterse kısaca “Doğa yasası!” deyin doğal gerçekliğimiz değişmiyor; bitkiler de dahil!..
Prof. Dr. Osman MÜFTÜOĞLU’nun söylemiyle her insanın nüfus cüzdanında yazılı olan bir kronolojik yaşı vardır, bir de kişinin kendisini sağlıklı dinamik ya da bunun tam tersi ölgün ve bitkin hissettiği biyolojik yaşı vardır.
Aslında biyolojik yaşı besleyen bir de “beyin yaşı” ile “gönül/ryhsal” yaşı olduğundan da söz etmek lazım.
Müftüoğlu’nun yazısı içinde alıntı yaptığı Yale Ünv. Akademisyenlerinden Dr. Morgan LEVİNE “Çoğumuz kronolojik yaşı genellikle biyolojik yaş ile eş anlamlı olarak ele alırız. Oysa yaşlanmanın kalitesini biyolojik yaş belirler!..” der…
Biyolojik yaşın sağlıklı olabilmesi için de şu önerilerde bulunur:
1: Her gün yürüyün.
2: Uykunuzdan taviz vermeyin.
3: Stresinizi yönetmeyi ve huzur halkanızı genişletmeyi hedefleyin.
4: İltihaptan, paslanmadan, şekerlenmeden korunun.
5: Doğal desteklerden istifade edin.
6: Aşılanmayı ihmal etmeyin.
Değerli okurlarım, doğanın doğal bir parçası olan insanın dünyalık hayat macerasını 1943’te Amerikalı Psikoloğ Abraham MASLOW “İhtiyaçlar Piramiti ya da İhtiyaçlar Hiyerarşisi, adıyla şöyle sıralar: Prizmanın tabanında Fizyolojik, üstünde güvenlik, üstünde sevgi/ait olma, üstünde saygınlık ve en üstünde de Kendini/Hayallerini gerçekleştirme
yer alır.
Şimdi yaşı 70 civarında olanların yaşadıkları sosyal değişimlerden örnekler verelim:
ISINMA: Ocak >> soba >> Kat kaloriferi >> Kömürlü kalorifer > Merkez’ı sisteme geçiş >> Doğal gazlı ısınma
HABERLEŞME: Tatar >> Güvercin >> duman >> telgraf >> Telefon( Sabit -Çevirmeli-tuşlu - ) Cep telefonu
BİLGİYE ULAŞMA: Gazete >> Radyo >> televizyon( Siyah-beyaz / Renkli) Bilgisayar >> Cep telefonu
TAŞIMA: Kağnı/At arabası >> kamyon >> otobüs(motorlu taşıtlar) >> Uçak
RESİM: Kaya resimleri >> kaya yazıları (Orhun Abideleri) >> Tuğla >> tomar >> Parşömen >> yazı(kalem-kâğıt) Bilgisayar
YAZI: Kalem >> yazı >> mektup >> pusula >> kitap >> book store
ansiklopedi >> Google
DÜĞÜNLER: Üç gün üç gece >> günlük >> düğün salonları >> balo >>
Atla gelin çıkarma >> mesleki makinelerle(motor, tır, traktör, kepçe vb)
ŞİFACILAR: ( şaman, kam, baksı, ozan) >> ocak(siğil ocağı, kırık çıkıkçı)
nazar kesiciler, kurşun dökenler, üfürükçüler, yıldız açanlar, müneccimler.
Ve… YAPAY ZEKA!..
Bu sosyla değişimlerde bir öncekine takılıp kalanlarla bir sonrakine geçenler ve kabul edenler arasında her zaman bir duygusal çatışma da olmuştur kaçınılmaz olarak. Tıpkı her sosyal değişimin son aşamasında dünyaya gelen ve yaşayan torunlarla dedelerin /büyük annelerin yaşadıkları konumlar misali…
Sözün burasında 70+1 yıllık ömür yolculuğuma baktığımda:
Çocuk, Jull Verne, gazete, kitap, karpuz indirme, dondurmacıda çıraklık, şiş hesabıyla tütün dizme, babayla inşaat işçiliği(Mandolin öğrenme) Aydın Vakıf Yurdu-Aydın Lisesi, Özakcanlarda çalışma, Site Yurdu( bağlama öğrenme)DTCF,
Güney, Aydın, Nazilli, Ankara, Uşak, Denizli, İzmir-Karşıyaka.
Öğrenci yurtları/yatılı okullar; insan labaratuvarı.
40 YILLIK eğitimci kimlikle birlikte 25 yıl köşe yazarlığı, 5 Yıl TV programcılığı
Köşe yazarlığı, TRT’ye çıkma, TV program yapımcılığı, sunuculuk…
Şairlik, 4 şiir kitabı, Denizli’de: Şiir evi, Yâren Şâirler Şöleni, Âşıklar Şöleni, İzmir şiir grupları, internet medyası (www.Aydın24haber.com , www.izmirkenthaber.com İZŞABED genel sekreterliği, KSŞ= Dönem Sözcüsü, TV programları) İZDEGÜÇ yönetim kurulu üyeliği, Antolojilerede yer alma… Şiir yolculukları, İLESAM kültür-sanat etkinlikleri vb…
Sözün özü: Kronolojik yaş gerçekliği yanında sağlıklı bir biyolojik yaşa sahip olmak istiyorsak: ömür boyunca sağlıklı ve ilkeli yaşamalıyız ve yaşımızın genci olarak yaşamalıyız değerli okurlarım…
Biz yazımızı yine de bir şiirle noktalayalım; bu sefer de bizden bir şiir olsun…
İNSAN!..
İnsan,
İnsandır!
İnsan insandır…
İnsan insandır insan!..
İnsandır insan,
Ve
İnsandır,
İnsan…
Ağaca dayanma, çürür!
Duvara yaslanma, göçer!
İnsana bağlanma; ölümlüdür…
Hüvelbaki / Ölümsüz olan
Tek, Allahü Ekber…
Yâr olursan da ram olursan da…
Ağaçtır çürür
Duvardır göçer
İnsandır ölür…
İnsan,
İnsandır!
İnsan insandır!
İnsan insandır insan…
İnsandır insan
Ve
İnsandır,
İnsan…
Şerif KUTLUDAĞ
KARŞI/YAKA’DAN… SEVGİLERİMLE…
Yorumlar
Kalan Karakter: