KADİR AYDINLIĞI

    Yarın gece 8 Mayıs 2021 Cumartesi gecesi, Kadir Gecesi’ni yaşayacağız efendim.

Değerli okurlarım Mübarek geceler diye adlandırılan Regaib, Berat, Mevlîd, Mirâc ve Kadir geceleri ile ilgili ilk intibalarımız ve  anılarımız hep çocukluk dönemine aittir. 

Büyüklerin bu günler ile ilgili sergiledikleri tavırlar ve hazırlıklardan bu gecelerde önemli bir şeyler olduğunu sezinlemişizdir anlamasak da!.. Küçük yaşta gece evden çıkma özgürlüğünü –büyüklerle de olsa- verdiği için olsa gerektir, gelmesi dört gözle beklenen gecelerdi.

Bir de o gecelerde ikram edilen iki bisküvi arası lokumların ağız tadını unutmamak gerekiyor tabii ki…

“Kadir beklemek!” ya da “Kadir bekleyeceğiz!”sözleri de Kadir Gecesinin diğer gecelerden daha fazla rağbet gördüğünün bir başka ifadesidir. 

Denizli’nin Güney ilçesinde  yedi, sekiz yaşlarımda (1964-1965 olabilir) ailemizin davetli olduğu bir Kadir Gecesi beklemeyi hatırlarım… Namazlar, ibadetler, sohbetler derken sahur vaktinde yenen yemeklerden sonra oruca niyetlenip dağılmıştık evlerimize.

Pandemi öncesine gelinceye kadar Denizli’de yaşanan  Kadir Gecesi  neşesinden söz etmemek olmazdı elbette.   Delikliçınar Meydanındaki Yeni Camiyi içiyle dışıyla bahçesiyle dolduran cemaat namaz kılanı kılmayanıyla, ikram edilen çayları, limonataları içeni içmeyeniyle, gofret, bisküvi vb yiyeni yemeyeniyle, kadını erkeği, genci yaşlısı, çoluğu çocuğuyla  tambir uhrevî coşku yaşardı  her kadir gecesinde. Adını burada açıkça vermemden hoşlanmayacaklarını bildiğim için adını yazmadığım Denizli’nin köklü ailelerinden birisi de sahurda hazır pişirilip getirilen 2500 kişilik çok leziz yemekler ikramıyla taçlandırırdı geceyi. Sabah namazıyla birlikte günü selamladıktan sonra evlerine giderdi çoğu kişi. 

Halk arasında sıkça duyduğumuz içinde kadir geçen sözler de vardır:

“Anası, Kadir gecesi doğurmuş!”

“Adın Kadir olacağına, kaderin Kadir olsun!”

Şimdi konunun bu geleneksel ve folklorik ritüelleryönünden biraz da Kadir’in ifade ettiği anlama yönüne geçelim müsaadenizle...

Öncelikle  bir erkek ismi olarak ulanılan Kadir ve Kadri ile kız ismi olarak kullanılan Kadriye ve Mukadder isimleri Arapçada aynı kökten gelen kelimelerdir. 

“EL-KÂDİR” de  ALLAH’ın Esmâül-Hüsnâ tâbiredilen 99 sıfat isimlerinden birisidir. Anlamı da:

“Gücü yetmek; ölçü ile yapmak, planlamak; kıymetini bilmek; rızkını daraltmak” anlamlarına gelen kadr (kudret) kökünden sıfat olup “her şeye gücü yeten” ve her şeyi takdir eden, azamet ve şeref sahibi demektir. Hiçbir şey Onu aciz bırakamaz. Tüm âlem mutlak kudrete ve iradeye sahip olan kendisi  tarafından yaratılmış durumdadır. Her şey onun kontrolü altındadır ve istediğini istediği zaman yaratır ve elde eder.

Hz. Muhammed, 40 yaşına yaklaştığında toplumdan uzaklaşarak Mekke’nin kuzeyinde, Nur dağı'ndaki Hira mağarasında inzivaya çekilmeyi ve burada vakit geçirmeyi âdet edinmiş, bu durum 1-2 yıl devam etmiştir. 610 yılında bir Ramazan gecesi (Kadir gecesi) hırkasına bürünüp Hira Mağarasında tefekküre daldığı bir sırada Cebrail isimli melek aracılığıyla ilk vahyi almıştır. Vahiy, Cebrail’in Hz. Muhammed’e sözlü olarak ilettiği ayetlerdir.

Hz. Muhammed'in 610 yılından başlayarak, öldüğü yıl olan 632'ye kadar 23 yıl süresince aldığı vahiyler Kur'an'ıoluşturur.

İndirilen ilk ayetler Alak Suresi'nin ilk 5 ayetidir. Bu beş ayet de mealen şöyledir:

1. ayet: Yaratan Rabb’inin adıyla oku! (Bu oku!..Emrini/isteğini bir yazılı metni okumak gibi anlamamak lazımdır. Olanı biteni anlamlandırmak da bir okumaktır)

2. ayet: O, insanı alaktan yaratmıştır

3-5 ayetler: Oku, Kalemle (yazmayı) öğreten, (böylece) insana bilmediğini bildiren Rabb’in sonsuz  keremsahibidir.

Kur’an’ın indirildiği Kadir Gecesi’nden bahseden surenin adı Kadir Suresidir. Bu beş ayet de şöyledir: 

1.Şüphesiz ki biz Kur’ân’ı kadir gecesinde indirdik.
2. Kadir gecesi nedir, nereden bileceksin?
3. Kadir gecesi, bin aydan hayırlıdır.
4. O gecede, Rablerinin izniyle melekler ve Ruh (Cebrail), her iş için inerler de inerler.
 5. O gece, esenlik doludur. Ta fecrin doğuşuna kadar.

                       Bir gün Hz. Âişe, babası  Resûlullâh’a: “Ey Allah’ın elçisi! Kadir gecesinin hangi gece olduğunu anlarsam o gece nasıl dua edeyim?” diye sormuş, O da:  “Şu duayı oku” buyurmuştur:

                  “Allahım! Sen affedicisin, cömertsin. Affetmeyi seversin. Beni de affet.”

                    Sözü Âşık Veysel’in şiirinden alınan dörtlüklerletamamlamak isterim:

Allah birdir Peygamber hâk
Rabbil Âlemindir mutlak
Senlik benlik nedir bırak
Söyleyim geldi sırası

……..

Şu âlemi yaratan bir
Odur külli şeye Kâdir
Alevi Sünnilik nedir
Menfaattir varvarası

……..

Cümle canlı hep topraktan
Var olmuşuz emir Hâkk'tan
Rahmet dile sen Allah´tan
Tükenmez rahmet deryası

Veysel sapma sağa sola
Sen Allah´tan birlik dile
İkilikten gelir belâ
Dava insanlık davası      ÂŞIK VEYSEL

Kadir Geceniz kutlu olsun değerli okurlarım…

Sevgiyle…